1. Linh Sơn Thánh Mẫu - vị thần được thờ chính tại Núi Bà Đen

Núi Bà Đen thờ ai? Tại núi Bà Đen – ngọn núi cao nhất Nam Bộ, Linh Sơn Thánh Mẫu (thường gọi là Bà Đen) được thờ phụng như vị thần mẫu chính, linh thiêng và đầy quyền năng. Có rất nhiều truyền thuyết dân gian kể về Bà Đen, nhưng dù với câu chuyện nào, Bà Đen cũng được biết đến như một biểu tượng linh thiêng, một vị Bồ Tát với lòng từ bi phổ độ chúng sinh.

Núi Bà Đen thờ ai? Tại Điện Bà, tượng Bà được tạc bằng ngọc, mặc áo dài truyền thống, với gương mặt hiền từ mà đầy oai nghiêm. Không chỉ là biểu tượng tâm linh, Linh Sơn Thánh Mẫu còn được xem là hiện thân của Bồ Tát, luôn phù hộ, che chở cho dân chúng. Mỗi năm, đặc biệt trong Tháng 5 âm lịch (Lễ Vía Bà), hàng triệu du khách thập phương đổ về chiêm bái, cầu an và cầu tài lộc, chứng minh tầm ảnh hưởng sâu rộng và giá trị văn hóa tín ngưỡng to lớn của Bà. 

Truyền thuyết về Linh Sơn Thánh Mẫu luôn gắn liền với những câu chuyện linh ứng kỳ diệu, như cứu giúp vua Gia Long trong lúc nguy nan hay hiện bóng báo mộng cho các hòa thượng, góp phần củng cố niềm tin sâu sắc của người dân. Bà Đen vì vậy đã trở thành biểu tượng của sự lòng từ bi, luôn được người dân Tây Ninh và miền Nam kính trọng, ngưỡng vọng.

Linh Sơn Thánh Mẫu - vị thần được thờ chính tại Núi Bà Đen (Ảnh: Sưu tầm)

2. Truyền thuyết về cô gái tên Lý Thị Thiên Hương

Núi Bà Đen thờ ai? Núi Bà Đen, nằm tại xã Thạnh Tân, TP. Tây Ninh, cách trung tâm thành phố khoảng 11km, từ lâu đã nổi tiếng với cảnh quan hùng vĩ và nhiều câu chuyện huyền thoại. Nổi bật nhất chính là truyền thuyết về cô gái tên Lý Thị Thiên Hương, người con gái xinh đẹp, hiền lương, tài sắc vẹn toàn, con gái của ông Lý Thiện – quan trấn nhậm Trảng Bàng triều Nguyễn. Sự tích này được người dân truyền tai nhau bao đời, khiến núi Bà Đen không chỉ là điểm du lịch tâm linh mà còn là nơi lưu giữ nét đẹp văn hóa và lịch sử của vùng đất Tây Ninh.

Theo truyền thuyết, trong một lần lên núi cúng chùa, nàng Lý Thị Thiên Hương bị một nhóm côn đồ vây bắt. Để bảo toàn danh tiết, nàng đã gieo mình xuống khe núi. Sau khi mất, nàng hiện về báo mộng cho nhà sư Trí Tân trong hình hài một người phụ nữ đen đúa, kể lại toàn bộ sự việc. Nhà sư đã cho người tìm thi thể nàng đem về an táng. Từ đó, người đời gọi nàng là Bà Đen để bày tỏ lòng tôn kính. Câu chuyện này góp phần tạo nên sức hút tâm linh đặc biệt của núi Bà Đen Tây Ninh.

Không chỉ báo mộng cho nhà sư Trí Tân, truyền thuyết còn kể rằng nàng Lý Thị Thiên Hương đã hiển linh giúp chúa Nguyễn Ánh trong lúc cùng đường lạc lối. Trong mộng, nàng chỉ đường thoát thân và khuyên nhà vua tạm sang Xiêm tá binh, chờ thời cơ khôi phục cơ đồ. Lần thứ ba, nàng nhập xác trò chuyện với Thượng Quốc công Lê Văn Duyệt, bày tỏ nỗi oan khuất và lời hứa cứu nhân độ thế. Sau đó, Quốc công dâng sớ phong nàng làm Linh Sơn Thánh Mẫu, dựng tượng thờ tại núi Một, nay chính là núi Bà Đen nổi tiếng khắp Nam Bộ.

Ngày nay, du khách thập phương về với núi Bà Đen Tây Ninh không chỉ để thưởng ngoạn cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ mà còn để chiêm bái, cầu tài lộc trước tượng Linh Sơn Thánh Mẫu. Truyền thuyết về cô gái tên Lý Thị Thiên Hương đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh của người dân miền Nam. Câu chuyện cảm động ấy vẫn được kể lại qua nhiều thế hệ, làm nên sức hút đặc biệt cho vùng đất giàu truyền thống văn hóa – tín ngưỡng này.

Linh Sơn Thánh Mẫu được thờ tại Chùa Bà (Ảnh: Sưu tầm)

4. Các ngôi chùa thờ Bà tại Núi Bà Đen

Núi Bà Đen – ngọn núi cao nhất Nam Bộ – không chỉ nổi tiếng với cảnh sắc hùng vĩ mà còn là điểm đến tâm linh đặc biệt của Tây Ninh. Trên núi có hệ thống chùa chiền, điện thờ gắn liền với tín ngưỡng thờ Linh Sơn Thánh Mẫu, thu hút đông đảo khách hành hương. Dưới đây là những ngôi chùa thờ Bà tiêu biểu mà bạn nên ghé thăm.

4.1 Chùa Linh Sơn Phước Trung (Chùa Trung)

Chùa Linh Sơn Phước Trung, thường gọi là Chùa Trung, nằm ở vị trí thuận lợi để đón bước chân đầu tiên của khách hành hương khi bắt đầu chặng đường chiêm bái hệ thống chùa trên núi Bà Đen. Ngôi chùa được xây dựng từ đời các cụ Tổ khai sơn Chơn Thoại – Trừng Trùng (1879–1910), đồng thời cũng là nơi ra đời đầu tiên của lực lượng vũ trang tỉnh Tây Ninh. Kiến trúc của chùa mang đậm nét Phật giáo miền Nam với những phù điêu hoa lá, vân mây tinh tế. Khuôn viên rộng rãi rợp bóng bồ đề, có vườn tượng kỷ niệm ngày thái tử Tất Đạt Đa sinh ra, bước bảy bước làm nở bảy đóa sen hồng và giảng đường Tâm Hòa khánh thành cuối năm 2016.

4.2 Chùa Long Châu Phước Trung (Chùa Mới)

Chùa Long Châu Phước Trung, thường được gọi là Chùa Mới, được hình thành từ thời các vị Tổ khai sơn về núi hành đạo. Ngày trước, nơi đây được xem là chùa Trung của Linh Sơn Tiên Thạch Tự, nơi khách thập phương dừng chân trước khi tiếp tục chiêm bái chùa Hang, chùa Bà. Trải qua nhiều lần trùng tu, Chùa Long Châu Phước Trung nay khoác lên mình diện mạo khang trang, bề thế giữa núi rừng Tây Ninh. Điện thờ chính đặt tôn tượng Linh Sơn Thánh Mẫu ở vị trí cao nhất, tạo nên không gian linh thiêng và đầy thành kính.

4.3 Chùa Linh Sơn Tiên Thạch (Chùa Bà)

Chùa Linh Sơn Tiên Thạch, còn được gọi là Chùa Bà, là ngôi chùa cổ nhất trong hệ thống chùa tại núi Bà Đen. Chùa do Thiền sư Đạo Trung – Thiện Hiếu thuộc chi phái Thiền Liễu Quán khai sơn vào giữa thế kỷ XVIII. Trải qua nhiều lần trùng tu, từ một ngôi chùa nhỏ lợp lá vách ván, hiện nay chùa có diện tích 210m² với hai cột đá xanh ở tiền đường được tạc thời Tổ Tâm Hòa (1919), cao 4,5m, chạm hình rồng uốn lượn. Trong sân chùa có tượng Bồ Tát Quán Thế Âm, đặc biệt trong điện Phật có tôn trí ngọc Xá lợi Phật – bảo vật do Vua Sãi Thái Lan cúng dường năm 2000, làm tăng thêm giá trị tâm linh cho nơi này.

Chùa Bà - ngôi chùa cổ nhất từ năm 1763 (Ảnh: Sưu tầm)

4.4 Điện Bà – Trung tâm thờ Linh Sơn Thánh Mẫu uy linh

Điện Bà được dựng từ một hang đá nhô ra thành động, là điểm thờ chính Linh Sơn Thánh Mẫu Bồ Tát trên núi Bà Đen. Đây cũng là nơi duy nhất tại Tây Ninh có pho tượng Linh Sơn Thánh Mẫu bằng ngọc đặt tại chính điện. Pho tượng đặc biệt này do một gia đình hậu duệ vua Gia Long hiến cúng khoảng năm 2013, được chế tác từ khối ngọc lấy tại Myanmar với kỹ thuật tinh xảo. Điện Bà trở thành trung tâm tâm linh quan trọng bậc nhất, mỗi năm tổ chức Lễ Vía Bà Linh Sơn Thánh Mẫu từ ngày 4–6/5 âm lịch, đã được công nhận là “Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia” năm 2018.

4.5 Chùa Linh Sơn Hòa Đồng

Chùa Linh Sơn Hòa Đồng được khôi phục từ một ngôi chùa cũ nơi Hòa thượng Thích Giác Điền từng tu tập giữa thế kỷ 20. Ngôi chùa có diện tích khoảng 200m², nằm biệt lập trong một góc núi Bà Đen, xây dựng theo kiến trúc quen thuộc của chùa miền Nam bộ với kiểu tứ tụ (bốn cột chính ở giữa) cùng ba gian ba nhịp. Dưới tán cây rừng xanh mát, chùa mang đến không gian tĩnh lặng, thanh bình, thích hợp để hành hương, chiêm bái và ngắm cảnh núi non hùng vĩ ở độ cao 350m.

4.6 Chùa Linh Sơn Long Châu (Chùa Hang)

Chùa Linh Sơn Long Châu, thường gọi là Chùa Hang, được khai lập năm 1864 bởi thầy Huệ Mạng Kim Tiên và một nhà sư người Chăm. Nằm gần thung lũng suối Vàng, chùa gắn liền với huyền thoại “Ông đá nứt”: xưa kia có tảng đá lớn chặn lối vào chùa, khiến việc hành hương vô cùng khó khăn. Sư tổ Tánh Thiền đã tụng kinh cầu nguyện suốt 100 ngày thì tảng đá tự nứt đôi, mở ra một lối đi rộng 1,5m dẫn vào chùa Hang. Đến nay, dấu tích ấy vẫn còn, trở thành minh chứng linh thiêng cho niềm tin của Phật tử và du khách.

4.7 Chùa Quan Âm

Chùa Quan Âm nằm ở Động Ba Cô, là ngôi chùa cao nhất trong hệ thống chùa núi Bà Đen. Từ Chùa Hang, du khách phải vượt qua hàng trăm bậc thang dốc mới đến được chùa. Nơi đây có chánh điện trang nghiêm, thờ Quan Thế Âm Bồ Tát cùng Linh Sơn Thánh Mẫu Bồ Tát trong hình tượng người phụ nữ da đen đội mũ phụng, khoác áo bào và ngồi thiền trên tòa sen. Với vị trí cao, chùa Quan Âm không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn là nơi lý tưởng để ngắm nhìn toàn cảnh núi rừng Tây Ninh hùng vĩ.

5. Ý nghĩa tâm linh của việc thờ Linh Sơn Thánh Mẫu

Núi Bà Đen thờ ai? Tín ngưỡng thờ Linh Sơn Thánh Mẫu tại núi Bà Đen không chỉ là một phong tục tôn giáo mà còn là phần hồn trong đời sống tinh thần của người dân Nam Bộ. Bà Đen, hay còn gọi là Linh Sơn Thánh Mẫu, được tôn vinh như biểu tượng của lòng từ bi, sự hy sinh cao cả và ý chí kiên cường vượt qua nghịch cảnh.

Vào mỗi dịp đầu năm học, nhiều gia đình đưa con em đến lễ Bà để cầu cho học hành hanh thông, thi cử đỗ đạt. Giới kinh doanh lại thường xuyên đến dâng hương cầu tài lộc, buôn may bán đắt, công việc thuận buồm xuôi gió. Đặc biệt, những cặp vợ chồng hiếm muộn cũng tin tưởng tìm đến Bà để cầu con cái, mong nhận được sự che chở và ban phúc.

Linh Sơn Thánh Mẫu là điểm tựa  tinh thần của người dân Nam Bộ (Ảnh: Sưu tầm)

6. Lễ vía Bà Linh Sơn Thánh Mẫu

Núi Bà Đen thờ ai? Lễ Vía Bà được tổ chức vào tháng 5 âm lịch hằng năm – thời điểm gắn liền với sự kiện Bà thành đạo theo truyền thuyết dân gian. Đây là lễ hội lớn nhất tại núi Bà Đen, thu hút hàng trăm nghìn lượt du khách thập phương đổ về hành hương, tạo nên không khí sôi động và linh thiêng bậc nhất trong năm.

Bên cạnh đó, Hội Xuân Núi Bà diễn ra trong suốt tháng Giêng âm lịch cũng là sự kiện trọng đại, mở đầu cho một năm mới an lành và may mắn. Lễ hội bao gồm nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc như hát chầu văn, múa lân, biểu diễn võ cổ truyền cùng các trò chơi dân gian truyền thống. Nổi bật nhất là nghi lễ tắm Bà, thu hút đông đảo người dân và du khách cùng tham gia trong bầu không khí trang nghiêm nhưng đầy gắn kết.

Trong những dịp lễ lớn, khu di tích núi Bà Đen trở thành điểm đến tâm linh sôi động với các gian hàng phục vụ lễ vật cúng Bà như hoa quả, đồ chay, nhang đèn và đồ lưu niệm. Tất cả tạo nên một không gian vừa linh thiêng, vừa ấm áp – nơi thể hiện sâu sắc lòng thành kính của người dân miền Nam dành cho Linh Sơn Thánh Mẫu.

Lễ vía Bà Linh Sơn Thánh Mẫu (Ảnh: Sưu tầm)

7. Những điều lưu ý khi đi lễ Bà Đen

Núi Bà Đen thờ ai? Theo kinh nghiệm của nhiều Phật tử và du khách hành hương, khi đi lễ núi Bà Đen – nơi thờ Linh Sơn Thánh Mẫu, có một số lưu ý quan trọng để thể hiện sự trang nghiêm và thành tâm. Thời điểm lý tưởng để bắt đầu chuyến lễ là vào khoảng 5 -6 giờ sáng, khi không khí còn mát mẻ, yên tĩnh, giúp việc chiêm bái trở nên thanh tịnh hơn.

Về trang phục, du khách nên lựa chọn quần áo lịch sự, kín đáo. Không nên mặc quần short, váy ngắn, áo hai dây hay áo sát nách để giữ sự tôn nghiêm nơi cửa Phật. Màu sắc nên ưu tiên các gam trầm như trắng, xám, nâu hoặc đen, thể hiện sự kính trọng và giản dị. Nhiều người còn chọn mặc áo dài truyền thống khi đi lễ, như một cách thể hiện nét đẹp văn hóa tâm linh Việt.

Núi Bà Đen thờ ai? Lễ vật dâng Bà thường là những món đơn giản nhưng đầy thành ý như hoa tươi (đặc biệt là hoa sen trắng – loài hoa gắn liền với sự thanh khiết và được cho là Bà yêu thích), bánh kẹo, nước suối, trái cây tươi.

Lễ dâng đăng tỏ lòng tôn kính Linh Sơn Thánh Mẫu (Ảnh: Sưu tầm)

8. Kinh nghiệm hành hương tại Núi Bà Đen

Núi Bà Đen thờ ai? Để có một chuyến hành hương và khám phá Núi Bà Đen đầy đủ ý nghĩa, du khách nên dành ít nhất một ngày trọn vẹn để trải nghiệm toàn bộ hệ thống chùa chiền và cảnh quan thiên nhiên tại đây. Giá vé vào cổng khu du lịch hiện nay là 10.000 VNĐ đối với người lớn và 5.000 VNĐ cho trẻ em, áp dụng tại các chốt kiểm soát ở chân núi.

Du khách có thể lựa chọn leo bộ theo đường mòn hoặc di chuyển bằng hệ thống cáp treo hiện đại. Trong đó:

• Combo Cáp đỉnh Vân Sơn – chùa Hang: tuyến cáp đưa lên đỉnh núi và hệ thống chùa Bà – có giá vé 600.000 VNĐ/người lớn, dành cho những ai muốn khám phá hết các điểm đến tâm linh tại núi Bà Đen.

• Cáp treo Chùa Hang – kết nối từ chân núi đến khu vực chùa Hang – có giá vé khứ hồi 250.000 VNĐ/người lớn, lý tưởng với du khách muốn tìm hiểu về nơi khởi đầu tu hành của Linh Sơn Thánh Mẫu.

Cả hai tuyến đều hoạt động trong khung giờ từ 6:00 sáng đến 17:30 chiều, tuy nhiên có thể thay đổi vào dịp lễ Tết và điều kiện thời tiết.

Lộ trình được nhiều người lựa chọn là bắt đầu từ chùa Trung ở chân núi, sau đó lên chùa Bà  hành lễ cầu an trước Linh Sơn Thánh Mẫu, và lên đỉnh núi chiêm bái hệ thống các công trình tâm linh. Mỗi điểm dừng đều mang trong mình giá trị lịch sử – văn hóa và là nơi lý tưởng để chiêm nghiệm tâm linh giữa thiên nhiên kỳ vĩ.

Lên chùa Thượng trên đỉnh núi để hành lễ cầu an (Ảnh: Sưu tầm)

Núi Bà Đen thờ ai? Núi Bà Đen với tín ngưỡng thờ Linh Sơn Thánh Mẫu không chỉ là điểm đến tâm linh mà còn là nơi lưu giữ những câu truyền thuyết linh thiêng trong tín ngưỡng người dân Nam bộ. Hãy dành thời gian ghé thăm để cảm nhận sự thiêng liêng và tìm hiểu về văn hóa tín ngưỡng đặc sắc của vùng đất miền Nam.